دو مورد از شایع‌ترین ناهنجاریهایی که هنگام تولد در سراسر جهان رخ می‌دهد، بیماری شکاف کام و لب می‌باشد. این ناهنجاری زمانی اتفاق می‌افتد که رشد قسمت بالایی لب و سقف دهان که در اوایل بارداری انجام می‌شود به درستی پیش نرود. ناهنجاری مادرزادی شکاف کام و لب که به عنوان یکی از مشکلات شایع دهان و صورت شناخته می‌شود و می‌تواند به اشکال مختلفی بروز نماید. هر سال هزاران نوزاد با این نوع ناهنجاری به دنیا می‌آیند و انجام جراحی ترمیمی در زمان مناسب تنها راه جهت بازگرداندن عملکرد طبیعی دهان و بهبود زیبایی ظاهر نوزاد می‌باشد. در این مقاله به سن مناسب برای جراحی شکاف کام و لب پرداخته شده است. با ما همراه باشید.
شکاف لب چیست؟
شکاف لب می‌تواند تنها به صورت یک بریدگی جزئی باشد یا اینکه به صورت یک شکاف متوسط و یا عمیق تا پایه‌ی بینی امتداد یافته باشد. شکاف لب عمدتاً در قسمت چپ و یا راست لب بالا ایجاد می‌شود، در موارد نادر ممکن است این شکاف در هر دو طرف لب و یا در قسمت وسط لب بالا ایجاد شود. جراحی ترمیمی لب شکری می تواند در سن مناسب توسط متخصص گوش، حلق و بینی اطفال انجام شود.
شکاف کام چیست؟
شکاف کام موجب ایجاد حفره‌ای در سقف دهان می‌شود و سوراخی بین بینی و دهان ایجاد می‌نماید. در برخی از نوزادان فقط کام نرم (قسمت پشتی کام) دچار شکاف می‌شود اما در برخی دیگر که شدت ناهنجاری زیاد می‌باشد این سوراخ تا قسمت پشت لثه‌ها که به کام سخت نیز معروف است امتداد می‌یابد.
شکاف کام و لب معمولاً به صورت همزمان ایجاد می‌شود اما در مواردی که شکاف کام و شکاف لب به صورت جداگانه ایجاد شود میزان بروز شکاف کام بیشتر از بروز شکاف لب می‌باشد.
زمان ایجاد ناهنجاری شکاف کام و لب
سه ماهه‌ی اول دوران بارداری یکی از بحرانی‌ترین دوره‌ها در رشد جنین می‌باشد. در طی سه ماهه‌ی اول مغز و ستون فقرات رشد خود را آغاز می‌نمایند، همچنین قسمت‌های مختلفی از اندام‌ها شکل می‌گیرند و اولین تپش‌های قلب آغاز می‌شود.
در طی همین سه ماه ساختار اسکلتی بدن کودک نیز رشد می‌کند، یکی از بخش‌های مهم ساختار اسکلتی استخوان، فک بالا، بینی و دهان کودک می‌باشد که در کنار یکدیگر لب بالایی و سقف دهان کودک را تشکیل می‌دهند. زمانی که این قسمت‌ها به طور کامل به یکدیگر متصل نشوند موجب ایجاد شکاف در لب بالا، کام و یا هر دو مشکل به صورت همزمان می‌شود.
جراحی ترمیم شکاف کام و لب
شکاف کام و لب نه تنها بر ظاهر نوزاد تاثیر می‌گذارد بلکه موجب مشکلاتی در تغذیه نوزاد، رشد و عملکرد طبیعی حفره‌ی دهان خواهد شد.
این نوزادان با توجه به نوع ناهنجاری (شکاف کام و یا لب) مستعد ابتلاء به انواع عفونت‌های گوش، مشکلات شنوایی، اختلالات و ناهنجاری‌های دندانی و مشکلات گفتاری می‌باشند.
سن مناسب جراحی ترمیم شکاف کام و لب
جراحی شکاف کام و لب اگر توسط یک تیم جراحی متخصص و در زمان مناسب انجام شود موجب ایجاد دنیایی متفاوت برای نوزادی می‌شود که با اختلال شکاف کام و یا لب متولد شده است.
زمانی که شکاف کام و لب به صورت همزمان وجود دارد بهتر است این جراحی در اولین فرصت ممکن انجام شود، بهترین زمان جهت جراحی شکاف کام و لب در ۳ ماهگی می‌باشد اما اگر بنا به دلایلی این جراحی در ۳ ماهگی انجام نشود توصیه می‌شود طی سال اول تولد حتما این جراحی انجام شود.
جراحی ترمیم شکاف لب که به چیلوپلاستی معروف است جراحی است که در بیمارستان و تحت بیهوشی عمومی باید انجام شود، در طی این جراحی علاوه بر ترمیم شکاف لب، جراحی‌های زیبایی جهت اصلاح شکل لب و تقارن لب بالا انجام خواهد شد.
اگر شکاف لب به صورت گسترده و با شدت بالا باشد روش‌های جراحی مانند چسبندگی لب، قالب گیری آلوئولی بینی قبل از جراحی ترمیم شکاف لب انجام خواهد شد.
در مورد مراقبت های بعد از جراحی شکاف کام و لب بیشتر بدانید.
سن مناسب جهت جراحی شکاف کام
جراحان توصیه می‌نمایند زمانی که فقط ناهنجاری شکاف کام وجود داشته باشد این جراحی را در سنین ۶ تا ۹ ماهگی انجام دهید، در صورت بروز مشکلاتی جهت جراحی می‌توانید این جراحی را تا سن ۱۸ ماهگی نیز به تاخیر بیندازید اما به طور کلی توصیه می‌شود جراحی ترمیمی شکاف کام قبل از ۱۲ ماهگی انجام شود.
جراحی ترمیم شکاف کام به پلاتوپلاستی معروف می‌باشد توسط تیم متخصصی از جراحان پلاستیک انجام می‌شود. در طی این جراحی جراحان پلاستیک شکاف کام را به صورت لایه‌ای در قسمت ماهیچه‌ها و کام نرم ترمیم و اصلاح می‌نمایند.
اهدافی که در این جراحی دنبال می‌شود عبارت است از:
- ترمیم حفره‌ای که بین دهان و بینی ایجاد شده است.
- ترمیم کام به نحوی که کودک در بیان کلمات و گفتار هیچ گونه مشکلی نداشته باشد.
- جلوگیری از ورود مایعات و غذا به سمت حفره بینی
این جراحی یک جراحی پیچیده و سخت می‌باشد که توسط تیم جراحی متخصص در یک بیمارستان مجهز و تحت بیهوشی عمومی باید انجام شود. در بیشتر مواقع پس از ۱ الی ۲ روز بستری نوزاد مرخص خواهد شد.
سن مناسب جراحی‌های ثانویه شکاف کام و لب
در اغلب موارد به ویژه در کودکانی که با ناهنجاری‌های شدید در شکاف کام و لب متولد می‌شوند پس از جراحی‌های اولیه که در سنین نوزادی و زیر ۱ سال انجام می‌شود، با افزایش سن احتیاج به جراحی‌های بیشتری خواهند داشت. جراحی‌های بعدی جهت بهبود ظاهر، بهبود عملکرد تنفس، شنوایی و گفتار کودک انجام خواهد شد. سن مناسب جهت جراحی‌های بعدی توسط متخصصین جراحی پلاستیک و جراحان کودکان تعیین خواهد شد. در صورت جراحی‌های به موقع اکثر کودکان می‌توانند زندگی عادی و نرمالی را در پیش داشته باشند.
کلام آخر
اگر کودک شما دارای بیماری شکاف کام و لب می باشد و در مورد سن مناسب جراحی شکاف کام و لب سوال دارید همین امروز با دکتر غلامرضا بیاضیان متخصص درمان بیماری های گوش، حلق و بینی کودکان مشاوره نمایید.
