تومور غدد بزاقی چیست و چه علائمی دارد؟

تومور غدد بزاقی، رشد غیر طبیعی سلول‌ها در یکی از غدد بزاقی بدن است. این غدد کوچک اما مهم، مسئول تولید بزاقی هستند که نقش حیاتی در هضم غذا و حفظ سلامت دهان و دندان دارد. تومورهای غدد بزاقی، هرچند نادر هستند، می‌توانند در هر یک از غدد بزاقی، از جمله غده پاروتید (بزرگترین غده بزاقی) ایجاد شوند. در این مقاله، به بررسی دقیق‌تر تومورهای غدد بزاقی، انواع، علائم، تشخیص و درمان آن‌ها خواهیم پرداخت.

تومور غدد بزاقی چیست؟

تومور غدد بزاقی به عنوان یکی از انواع توده سر و گردن شناخته می‌شود و به رشد غیرطبیعی سلول‌ها در غدد بزاقی (پاروتید، زیرزبانی، زیرفکی) گفته می‌شود. این غدد با تولید بزاق به هضم غذا کمک کرده و از عفونت‌های دهان و گلو پیشگیری می‌کنند. تومورهای بزاقی ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشند، اما بیش از نیمی از آن‌ها غیرسرطانی هستند. شایع‌ترین نوع آن در غده پاروتید دیده می‌شود و اغلب رشد آهسته دارد. با این حال، تشخیص و درمان به‌موقع ضروری است، چراکه تومورهای خوش‌خیم گاهی می‌توانند به بدخیم تبدیل شوند.

انواع تومور غدد بزاقی

تومورهای غدد بزاقی به دو دسته خوش‌خیم (غیرسرطانی) و بدخیم (سرطانی) تقسیم می‌شوند.

تومورهای خوش‌خیم: این تومورها معمولاً رشد آهسته‌ای دارند و به بافت‌های اطراف نفوذ نمی‌کنند. برخی از انواع تومورهای خوش‌خیم عبارتند از:

• آدنوم پلئومورفیک: شایع‌ترین نوع تومور خوش‌خیم غدد بزاقی
• وارثین تومور: نوعی تومور خوش‌خیم که اغلب در غدد پاروتید دیده می‌شود
• انکوسیتوم: توموری است که از سلول‌های تولیدکننده آنزیم تشکیل شده است.

تومورهای بدخیم: این تومورها رشد سریع‌تری دارند و می‌توانند به بافت‌های اطراف نفوذ کنند و به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابند. برخی از انواع تومورهای بدخیم عبارتند از:

• کارسینوم موکوئید: شایع‌ترین نوع سرطان غدد بزاقی
• آدنوکارسینوم: نوعی سرطان است که از سلول‌های غده‌ای منشا می‌گیرد.
• کارسینوم سلول سنگفرشی: نوعی سرطان است که از سلول‌های پوششی بافت‌ها منشا می‌گیرد.

علت ایجاد تومور غدد بزاقی

علت دقیق ایجاد تومورهای غدد بزاقی تاکنون به طور کامل شناخته نشده است. این تومورها نادر بوده و معمولاً به دلیل جهش‌های ژنتیکی در DNA سلول‌های غدد بزاقی ایجاد می‌شوند. این جهش‌ها باعث می‌شوند که سلول‌ها به صورت غیرقابل کنترلی رشد کرده و تکثیر شوند. در نتیجه، توده‌ای از سلول‌های غیر طبیعی در غده بزاقی ایجاد می‌شود که به آن تومور می‌گویند.

علائم عفونت غدد بزاقی

افرادی که به تومور غدد بزاقی مبتلا می‌شوند، معمولاً علائم آشکاری را تجربه می‌کنند. اولین علامت بارز، احساس توده‌ای بدون درد در ناحیه غدد بزاقی است. دیگر علائم شایع شامل موارد زیر می‌باشند:

• توده یا برآمدگی در ناحیه گردن، صورت، فک یا دهان
• بی‌حسی و ضعف در صورت، گردن یا فک
• درد مداوم در نواحی گردن، فک، صورت یا دهان
• اختلال در بلعیدن
• عدم توانایی در باز کردن کامل دهان
• خونریزی از دهان

در صورتی که هر یک از این علائم را تجربه کردید، بهتر است به بهترین متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید. این علائم می‌تواند نشان‌دهنده وجود تومور در غدد بزاقی باشد.

تشخیص و درمان تومور بزاقی

تشخیص تومورهای غدد بزاقی معمولاً با بررسی علائم بالینی، معاینه فیزیکی و ارزیابی تاریخچه پزشکی بیمار آغاز می‌شود. پزشک با بررسی توده‌های موجود در غدد بزاقی، نحوه واکنش اعصاب صورت و میزان تحریک آن‌ها را نیز ارزیابی می‌کند. در برخی موارد، دندانپزشکان ممکن است در مراحل اولیه بیماری متوجه توده‌های موجود شوند. با این حال، همه توده‌ها در غدد بزاقی به معنای وجود سرطان نیستند. برای تشخیص دقیق، آزمایش‌هایی مانند سی‌تی‌اسکن، ام آر آی، بیوپسی ضروری است.

پس از تشخیص، درمان به نوع، اندازه، مرحله پیشرفت تومور و وضعیت عمومی بیمار بستگی دارد. روش‌های درمانی عبارتند از:

1. جراحی: جراحی معمول‌ترین درمان برای تومورهای بدخیم است. در صورتی که تومور رشد سریعی داشته باشد، جراحی برای جلوگیری از گسترش آن ضروری است. انواع جراحی عبارتند از:
   • برداشتن بخشی از غده بزاقی برای تومورهای کوچک.
   • برداشتن کل غده در صورتی که التهاب یا متاستاز ایجاد شده باشد.
   • جراحی برای برداشتن غدد لنفاوی در صورت متاستاز.
2. پرتودرمانی: پس از جراحی، پرتودرمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده استفاده می‌شود. این روش شامل استفاده از پرتوهای فوتون و نوترونی برای درمان تومورها است.
3. شیمی درمانی: در مواردی که تومور به بافت‌های دیگر بدن متاستاز داده باشد، شیمی درمانی برای درمان سرطان‌های پیشرفته به کار می‌رود.

جمع بندی تومور غدد بزاقی

علت دقیق ایجاد تومورهای غدد بزاقی هنوز ناشناخته است، اما عوامل خطر مشخصی مانند قرار گرفتن در معرض برخی ویروس‌ها، مصرف دخانیات و الکل، و کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی در بروز آن‌ها نقش دارند. اکثر تومورهای غدد بزاقی خوش‌خیم هستند، اما برخی از آن‌ها نیز ممکن است بدخیم باشند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و شانس بهبودی را افزایش می‌دهد. بنابراین، در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک، مراجعه به پزشک متخصص ضروری است.