جراحی تیروئید یکی از روش‌های درمانی مؤثر برای اختلالات مختلف تیروئید است. این جراحی که به نام تیروئیدکتومی شناخته میشود، به منظور برداشتن تمام یا بخشی از غده تیروئید انجام می‌گیرد. تیروئید، این غده کوچک پروانه‌ای‌شکل در قسمت جلویی گردن، نقش مهمی در تنظیم متابولیسم و تولید انرژی بدن دارد. جراحی تیروئید یک عمل نسبتاً شایع است و سالانه هزاران نفر با موفقیت تحت این جراحی قرار می‌گیرند، اما فرایند و نتایج آن نیازمند بررسی دقیق و آگاهی بیماران است.
جراحی تیروئید چیست؟
جراحی تیروئید یا تیروئیدکتومی یک روش پزشکی است که طی آن بخشی یا تمام غده تیروئید برداشته میشود. این جراحی معمولاً در مواردی مانند سرطان تیروئید، گواتر، پرکاری تیروئید، یا وجود غده‌هایی که باعث ایجاد علائم مزاحم می‌شوند، انجام می‌گیرد. تیروئید، غده‌ای کوچک و پروانه‌ای شکل در جلوی گردن، نقش مهمی در تنظیم متابولیسم و ترشح هورمون‌های حیاتی بدن دارد. هرگونه اختلال در عملکرد این غده می‌تواند سلامت کلی بدن را تحت تأثیر قرار دهد. تیروئیدکتومی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین روش‌های درمان سرطان تیروئید و مشکلات جدی مرتبط با آن، ممکن است به صورت سرپایی یا با بستری کوتاه‌مدت در بیمارستان انجام شود.
دکتر غلامرضا بیاضیان، بهترین متخصص گوش، حلق و بینی، جراح بینی و سر و گردن، به‌عنوان یکی از پزشکان برجسته در این زمینه، می‌تواند مشاوره‌های تخصصی و درمان‌های لازم را برای افرادی که به مشکلات تیروئید یا سایر بیماری‌های مربوط به ناحیه سر و گردن دچار هستند، ارائه دهد.
انواع تیروئیدکتومی
جراحی تیروئیدکتومی بسته به نیاز بیمار به دو نوع اصلی تقسیم میشود: تیروئیدکتومی جزئی و تیروئیدکتومی کامل. هر یک از این روش‌ها کاربرد خاص خود را دارد و بر اساس شرایط بالینی بیمار انتخاب میشود.
تیروئیدکتومی جزئی
در این نوع جراحی، تنها بخشی از غده تیروئید برداشته میشود. این روش معمولاً برای درمان بیماری‌های خوش‌خیم یا سرطان‌های محدود به یک قسمت از غده تیروئید استفاده میشود. انواع تیروئیدکتومی جزئی عبارتند از:
- همی‌تیروئیدکتومی: در این روش، یکی از دو لوب غده تیروئید برداشته میشود.
- ایستموسکتومی: در این روش، بافت باریکی که دو لوب تیروئید را به هم متصل می‌کند (ایستموس) برداشته میشود.
- بیوپسی باز تیروئید: این روش کمتر رایج بوده و برای برداشتن یک نمونه کوچک از بافت تیروئید برای بررسی دقیق‌تر استفاده میشود.
تیروئیدکتومی کامل
در این نوع جراحی، کل غده تیروئید برداشته میشود. این روش معمولاً برای درمان سرطان تیروئید پیشرفته، گواترهای بزرگ یا بیماری‌های التهابی شدید تیروئید استفاده میشود. پس از تیروئیدکتومی کامل، بیمار نیاز به مصرف مادام‌العمر هورمون تیروئید خواهد داشت.
علت انجام عمل تیروئیدکتومی
عمل تیروئیدکتومی، جراحی برداشتن بخشی یا کل غده تیروئید است. این عمل معمولاً برای درمان بیماری‌های تیروئید انجام میشود که با روش‌های دیگر قابل کنترل نیستند. شایع‌ترین دلایل انجام این عمل عبارتند از:
- سرطان تیروئید: جراحی یکی از روش‌های اصلی درمان سرطان تیروئید است و معمولاً برای برداشتن کامل یا بخشی از غده تیروئید انجام میشود.
- گواتر: بزرگ شدن غیر طبیعی غده تیروئید (گواتر) می‌تواند باعث مشکلاتی در تنفس، بلع و ظاهر گردن شود. در مواردی که گواتر بزرگ باشد یا به درمان‌های دیگر پاسخ ندهد، جراحی توصیه میشود.
- پرکاری تیروئید: در صورتی که پرکاری تیروئید با دارو یا ید رادیواکتیو قابل کنترل نباشد، جراحی تیروئیدکتومی ممکن است گزینه درمانی مناسبی باشد.
- وجود ندول یا توده در تیروئید: حتی اگر ندول تیروئیدی خوش‌خیم باشد، اما باعث ایجاد علائم یا مشکلات تنفسی شود، ممکن است جراحی برای برداشتن آن توصیه شود.
- بیماری گریوز: این بیماری خود ایمنی باعث تولید بیش از حد هورمون تیروئید میشود و در برخی موارد نیاز به جراحی دارد.
جراحی تیروئید چگونه انجام میشود؟
جراحی تیروئید (تیروئیدکتومی) با آماده‌سازی بیمار آغاز میشود. بیمار قبل از عمل آزمایش‌هایی مثل خون و تصویربرداری انجام می‌دهد و باید از شب قبل چیزی نخورد. در بیمارستان، سرم وریدی برای تجویز دارو نصب میشود و پس از ملاقات با جراح و متخصص بیهوشی، بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد. جراح سپس با ایجاد یک برش کوچک در پایین گردن به غده تیروئید دسترسی پیدا می‌کند. بسته به شرایط، بخشی از تیروئید یا کل آن برداشته میشود. اگر گره‌های لنفاوی اطراف مشکوک به سرطان باشند، آن‌ها نیز در جراحی برداشته می‌شوند.
پس از اتمام جراحی، برش با بخیه یا چسب جراحی بسته میشود و بیمار به اتاق ریکاوری منتقل می‌گردد. در این مرحله، علائم حیاتی بیمار توسط تیم پزشکی تحت نظارت قرار می‌گیرد و در صورت نیاز، داروی ضد درد تجویز میشود. معمولاً بیمار ۲۴ تا ۴۸ ساعت در بیمارستان می‌ماند تا از بهبودی وضعیت او اطمینان حاصل شود. پس از مرخصی، دستورالعمل‌های لازم برای مراقبت‌های بعد از جراحی تیروئید و داروها به بیمار ارائه میشود. این روند دقیق برای کاهش خطرات و تضمین موفقیت جراحی طراحی شده است.
تفاوت عمل تیروئیدکتومی با پاراتیروئیدکتومی
عمل تیروئیدکتومی و پاراتیروئیدکتومی دو نوع جراحی متفاوت هستند که هر یک بر روی غدد مختلفی در گردن انجام میشود. تیروئیدکتومی به برداشتن بخشی یا تمام غده تیروئید، مسئول تنظیم متابولیسم بدن، می‌پردازد. در مقابل، پاراتیروئیدکتومی به برداشتن یک یا چند غده پاراتیروئید، که در پشت تیروئید قرار دارند و مسئول تنظیم سطح کلسیم خون هستند، اختصاص دارد.
دلایل انجام پاراتیروئیدکتومی اغلب به بیماری هیپرپاراتیروئیدیسم مربوط میشود. به طور خلاصه، این دو عمل هرچند در ناحیه یکسانی از بدن انجام می‌شوند، اما اهداف و عوارض متفاوتی دارند و انتخاب نوع جراحی به تشخیص پزشک و بیماری بیمار بستگی دارد.
عوارض جراحی تیروئیدکتومی
اگرچه جراحی تیروئیدکتومی یک روش درمانی نسبتاً ایمن است و عوارض جدی کمتری ایجاد می‌کند، اما مانند هر جراحی دیگری ممکن است خطراتی به همراه داشته باشد.
- آسیب به تارهای صوتی: عصب حنجره‌ای تحتانی که از کنار غده تیروئید عبور می‌کند، مسئول کنترل صدا است. در حین جراحی، ممکن است به این عصب آسیب برسد که منجر به تغییراتی در صدا مانند خشونت، گرفتگی صدا یا حتی از دست دادن صدا شود.
- هیپوکلسمی (کاهش سطح کلسیم خون): غدد پاراتیروئید که در پشت غده تیروئید قرار دارند، مسئول تنظیم سطح کلسیم خون هستند. در حین جراحی، ممکن است به این غدد آسیب برسد که منجر به کاهش سطح کلسیم خون و بروز علائمی مانند گزگز شدن دست‌ها و پاها، گرفتگی عضلات و حتی تشنج شود.
- عفونت زخم جراحی: مانند هر عمل جراحی دیگری، خطر عفونت در محل برش وجود دارد.
- خونریزی: خونریزی داخلی یکی دیگر از عوارض احتمالی است که ممکن است نیاز به اقدامات درمانی فوری داشته باشد.
- لخته شدن خون: تشکیل لخته خون در رگ‌های عمقی پا، یکی دیگر از عوارض احتمالی پس از جراحی است که می‌تواند خطر آمبولی ریه را افزایش دهد.
- تغییرات در هورمون تیروئید: پس از برداشتن کامل یا بخشی از غده تیروئید، بیمار نیاز به مصرف داروهای هورمون تیروئید جایگزین به صورت مادام العمر خواهد داشت.
- آسیب به سایر اعصاب: در موارد نادر، ممکن است به اعصاب دیگر در ناحیه گردن آسیب برسد که منجر به عوارضی مانند مشکل در بلع یا بی‌حسی در ناحیه شانه شود.
جمع بندی جراحی تیروئید (تیروئیدکتومی)
جراحی تیروئید یا تیروئیدکتومی، عملی است که در آن بخشی یا تمام غده تیروئید به دلایلی مانند گواتر، سرطان تیروئید یا پرکاری تیروئید برداشته میشود. این عمل به دو صورت جزئی (برداشتن بخشی از غده) و کامل (برداشتن کل غده) انجام میشود. پس از جراحی تیروئید، بیمار معمولاً به درمان‌های جایگزین هورمون تیروئید نیاز خواهد داشت تا عملکرد طبیعی بدن حفظ شود. تصمیم‌گیری درباره نوع جراحی و عوارض احتمالی آن توسط پزشک متخصص بر اساس شرایط بیمار صورت می‌گیرد.
