در میان نقایص مادرزادی، شکاف کام و لب بیشترین میزان را دارد، علت ایجاد شکاف کام و لب در جنین بسیار پیچیده است که اغلب به عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی موثر در دوران بارداری مربوط می شود. مخصوصا ۳ ماه اول بارداری. بسیاری از مادران ممکن است نگران بروز این عارضه در جنین خود باشند. لذا در این مقاله به علت ایجاد شکاف کام و لب در جنین پرداخته شده است. تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
شکاف کام و لب چیست؟
شکاف لب و شکاف کام اغلب با هم همراه هستند. شکاف لب، رشد ناهموار لب بالایی است. که به صورت نقص جزئی در لب بالا، در یک یا هر دو طرف خط وسط لب بالا ایجاد می شود. شکاف کام یک نقص رشدی در کام است که باعث ایجاد شکاف بین سقف دهان و حفره بینی می شود. در کل علت شکاف کام به وضوح مشخص نیست. با این حال، طبق تحقیقات، ارتباط نزدیکی با ژنتیک و عوامل موثر بر مادر در دوران بارداری وجود دارد. که در آن عوامل موثر در دوران بارداری اصلی ترین هستند، بنابراین زنان باردار باید اقداماتی را برای اجتناب از آن عوامل انجام دهند. علاوه بر این، معاینه دوره ای قبل از زایمان بهترین اقدام برای نظارت و تشخیص زودهنگام ناهنجاری ها است.
در مورد هزینه جراحی شکاف کام و لب بیشتر بدانید.
انواع شکاف کام و لب
شکاف کام و لب یک نوع اختلال غیرطبیعی در اعضای صورت است که در طول شکل گیری جنین در دوران بارداری رخ می‌دهد. این اختلال می‌تواند به صورت متفاوتی در صورت ظاهر شود و در اندازه و اشکال مختلفی وجود داشته باشد. در زیر، نوعی از این شکاف‌ها را شرح می‌دهم:
شکاف لب بالایی: در این نوع شکاف، فسمت بالایی لب بصورت ناقص شکاف دارد. این شکاف می‌تواند از لب بالا به سمت بینی متغیر باشد.
شکاف کام بصورت یک طرفه یا دوطرفه: در این نوع شکاف، کام بصورت یک‌طرفه یا دوطرفه شکاف دارد.
شکاف کام و لب: در این نوع شکاف، هم شکاف لب بالا و هم شکاف کام در صورت وجود دارند. شکاف کام و لب ممکن است در یک یا هر دو طرف صورت رخ دهد.
شکاف کام و لب معمولاً یک مشکل مادرزادی است که به علت توسعه نامناسب لب و کام در دوران جنینی رخ می‌دهد. علل دقیق آن هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما عوامل ژنتیکی و محیطی به طور همزمان ممکن است نقشی در بروز آن داشته باشند.
درمان شکاف کام و لب بستگی به شدت و نوع شکاف، سن بیمار و عوامل دیگر دارد. درمان ممکن است شامل جراحی اصلاحی، ترمیم صورت، تراپی صوتی و روش‌های ارتودنسی و پیگیری‌های طولانی‌مدت توسط تیم پزشکی باشد. هدف اصلی درمان شکاف کام و لب، بهبود عملکرد تنفس و زبانی بیمار و بهبود ظاهر صورت است.
علت ایجاد شکاف کام و لب
علت ایجاد شکاف کام و لب بسیار پیچیده است، به وضوح مشخص نیست، اما اعتقاد بر این است که تأثیر عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی است.
لب ها قسمتی از بدن هستند بین هفته های چهارم و پنجم بارداری تشکیل می شود، فک بالا بین هفته های هفتم و هشتم بارداری تشکیل می شود. بنابراین در این زمان اگر عوامل خارجی بر زنان باردار تأثیر بدی بگذارد، خطر ایجاد نقایص مادرزادی مانند شکاف لب و شکاف کام وجود دارد.
برخی از علت ایجاد شکاف کام و لب در کودکان عبارتند از
- عوامل ژنتیکی، داشتن یک خویشاوند نزدیک با شکاف لب و کام می تواند جنین را مستعد این عارضه کند.
- مادر در مراحل اولیه بارداری از هفته چهارم تا دوازدهم به ویروس آلوده می شود مانند: عفونت ویروس سرخجه، آنفولانزا …
- مادران از دوز بالای ویتامین A استفاده می کنند، ویتامین A خطر ایجاد تراتوژن در صورت را در صورت استفاده در دوزهای بالا افزایش می دهد.
- شکاف لب و کام در صورتی که رژیم غذایی اسید فولیک، ویتامین B12 و ویتامین B6 کافی را تامین نکند، ممکن است اتفاق بیافتد.
- مادر معتاد به الکل، تنباکو
- والدین مبتلا به سوزاک، سیفلیس بدون درمان کامل
- مواجهه مکرر با محیط سمی، قرار گرفتن در معرض اشعه، آلودگی شیمیایی.
- همچنین جنین مادری که اغلب استرس دارد، نگران است، بیش از حد فکر می کند می تواند مستعد این عارضه باشد.
- · این عارضه همچنین در جنین مادران دچار سوءتغذیه بیشتر است.
- تحقیقات نشان داده است که این عارضه در حاملگی در سنین بالا بیشتر مشاهده می شود.
شکاف کام و لب ارثی
در برخی از نوزادان این بیماری ممکن است ارثی باشد. در خانواده آنها ممکن است موارد متعددی از شکاف لب و کام مشابه وجود داشته باشد.
شکاف کام و لب ممکن است تنها ناهنجاری یا نقص مادرزادی در برخی از نوزادان باشد. در ۱۳ تا ۳۰ درصد نوزادان، شکاف لب و یا کام ممکن است بخشی از سندرم نقص ژنتیکی مادرزادی باشد.
در این نوزادان ممکن است علائم و بیماری های ژنتیکی دیگری در بدو تولد وجود داشته باشد. به عنوان مثال، سندرم پیر رابین یک بیماری نادر است که در آن کودک با یک فک پایین کوچک متولد می شود که باعث می شود زبان در گلوی او به عقب بیفتد. این منجر به مشکلات تنفسی می شود. این نوزادان همچنین ممکن است شکاف کام داشته باشند که معمولاً با جراحی قابل ترمیم است.
نحوه پیشگیری از شکاف کام
مطالعات نشان می دهد که اسید فولیک می تواند به جلوگیری از شکاف کام کمک کند. بنابراین، حداقل یک ماه قبل از باردار شدن و در دوران بارداری، زنان باید بین ۰.۴ تا ۱ میلی گرم اسید فولیک در روز مصرف کنند. می توان با افزایش مصرف مواد غذایی غنی از اسید فولیک مانند سبزیجات سبز، غلات و … یا مصرف قرص های مکمل سطح این ویتامین را در بدن مادر ایده آل کرد. با این حال، باید مراقب بود که از دوز بسیار بالا برای ایجاد آسیب عصبی استفاده نکنید.
- علاوه بر این، برای پیشگیری از بیماری ها، والدین باید قبل از باردار شدن از سلامتی خود اطمینان حاصل کنند.
- در دوران بارداری، مادران به تغذیه مناسب، استراحت، مصرف معقول داروها طبق دستور پزشک نیاز دارند.
- ضروری است که معاینات منظم پیش از باداری و دوران بارداری داشته باشید.
- ضروری است که مادر قبل از زایمان از قرار گرفتن در معرض عواملی که بر جنین تأثیر می گذارند اجتناب کنند. این عوامل شامل مواد شیمیایی، تشعشعات و … است.
- ضروری است که مادر در دوران بارداری آرامش اعصاب داشته باشد. این آرامش احتمالاً با ورزش های پیاده روی، یوگا و … حاصل می شود. شایان ذکر است که پیش از ورزش با پزشک خود مشورت کنید.
- همیشه در مصرف داروها در دوران بارداری از جمله ویتامین A احتیاط کنید. قبل از برنامه ریزی برای باردار شدن واکسینه شوید مانند سرخجه، آنفولانزا…
شیوع شکاف کام و لب در ایران
شکاف لب و کام بیشتر در میان افراد آسیایی تبار و آن‌هایی که به برخی از خانواده های سرخپوست آمریکایی تعلق دارند دیده می‌شود. نوزادان پسر بیشتر از نوزادان دختر مبتلا می شوند. نوزادان آفریقایی آمریکایی به ندرت تحت تأثیر قرار می گیرند. متاسفانه ایرانیان نیز از افرادی هستند که بسیار مستعد این عارضه هستند.
کلام آخر
در کل برخی از کارشناسان معتقدند ممکن است علت ایجاد شکاف کام و لب؛ کمبودهای تغذیه ای، عوارض جانبی داروها یا عوامل ژنتیکی باشد. در صورتی که فرزندتان به این عارضه دچار است، اصلا نگران نباشید. امروزه تکنینک های جراحی پیشرفته ایی ابداع شده که این نوزادن بعد از جراحی می توانند به صورت بسیار مناسب و همانند افراد عادی جامعه به زندگی بپردازند. دکتر غلامرضا بیاضیان یکی از بهترین دکترهای درمان بیماری های گوش، حلق و بینی کودکان در کشور است که تخصص ویژه ایی در جراحی شکاف کام و لب دارد.
سوالات متداول
در وراثت ژنتیکی این بیماری، هر یک از والدین می توانند ژن یا ژن هایی را که باعث ایجاد شکاف می شوند، منتقل کنند. محققان تعدادی از ژن ها را شناسایی کرده اند که ممکن است مسئول باشند. مشخص شده است که فرزندان والدین مبتلا به شکاف کام و لب ۴ تا ۶ درصد شانس تولد با شکاف دارند. اگر کودکی با شکاف متولد شود اما هیچ یک از والدین شکاف نداشته باشند، خطر ایجاد شکاف در خواهر یا برادر بیولوژیکی ۲ تا ۸ درصد است. اگر والدین و همچنین دو فرزند اول شکاف داشته باشند، خطر ایجاد شکاف در خواهر و برادرهای بیولوژیکی و فرزندان آینده به ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش می یابد. کودکانی که هیچ سابقه خانوادگی شکاف ندارند در معرض ۰.۱۴ درصد خطر تولد با شکاف لب و کام هستند.
