سنگ لوزه که به تونسیلولیت هم معروف هستند، توده‌های کوچک و سفت شده‌ای هستند که در حفره‌های لوزه‌ها تشکیل می‌شوند و اغلب با بوی بد دهان همراه هستند. این توده‌ها از تجمع باکتری‌ها، سلول‌های مرده و مواد غذایی به وجود می‌آیند. اگرچه سنگ لوزه معمولاً خطرناک نیست، اما می‌تواند باعث ایجاد ناراحتی‌هایی مانند سرفه، گلودرد و احساس وجود جسم خارجی در گلو شود. در مواردی که سنگ لوزه به صورت مکرر عود کند، ممکن است به جراحی لوزه نیاز باشد. در ادامه این مقاله، به بررسی دقیق‌تر سنگ لوزه، علل ایجاد آن، علائم، روش‌های تشخیص و درمان، از جمله جراحی سنگ لوزه، خواهیم پرداخت.
سنگ لوزه چیست؟
تشکیل سنگ‌های لوزه که یکی از انواع بیماری های لوزه محسوب میشود، به عوامل متعددی وابسته است، یکی از مهم‌ترین عوامل، باقی ماندن ذرات غذایی، موکوس، سلول‌های مرده و باکتری‌ها در حفره‌های لوزه‌ها پس از مصرف غذا است. سیستم ایمنی بدن این ذرات را به عنوان مهاجم شناسایی کرده و گلبول‌های سفید را برای مقابله با آن‌ها ارسال می‌کند. پس از انجام وظیفه، گلبول‌های سفید رسوبات کلسیفیه‌ای کوچکی برجای می‌گذارند. این رسوبات اگر بلعیده نشوند، در شکاف‌های لوزه باقی مانده و به مرور زمان بزرگ‌تر می‌شوند. در صورت بزرگ شدن سنگ لوزه، خارج کردن آن ضروری میشود.
علائم سنگ لوزه چیست؟
- شایع‌ترین علامت سنگ لوزه بویه بد دهان است که به دلیل تجزیه باکتریایی در این توده‌ها ایجاد میشود.
- احساس طعم ناخوشایند و تلخ در دهان.
- التهاب و قرمزی لوزه‌ها که می‌تواند باعث درد و ناراحتی هنگام بلع شود.
- تحریک ناشی از سنگ لوزه که ممکن است باعث سرفه‌های مکرر شود.
- احساس جسم خارجی در گلو.
- در موارد شدید، سنگ لوزه می‌تواند بلع را دشوار کند.
- التهاب لوزه‌ها می‌تواند به عصب گوش فشار وارد کرده و باعث گوش درد شود.
- تورم غدد لنفاوی گردن.
- مشاهده توده‌های سفید یا زرد روی لوزه‌ها که همان سنگ‌های لوزه هستند.
عوارض سنگ لوزه
سنگ‌های لوزه، می‌توانند التهاب لوزه‌ها را تشدید کرده و فرآیند بلع را با مشکل مواجه سازند. همچنین، این توده‌های معدنی می‌توانند به عنوان کانون‌هایی برای تکثیر باکتری‌ها عمل کرده و زمینه را برای عفونت‌های ثانویه فراهم آورند.
درمان خانگی برای از بین بردن سنگ لوزه
اگرچه درمان قطعی سنگ لوزه معمولاً توسط پزشک انجام میشود، اما برخی روش‌های خانگی می‌توانند به تسکین علائم و کاهش تشکیل سنگ کمک کنند.
- غرغره آب نمک گرم که یکی از روش‌های رایج و موثر برای کاهش التهاب و کمک به شل شدن سنگ‌های لوزه است.
- حفظ بهداشت دهان و دندان از تشکیل پلاک و باکتری که می‌تواند به تشکیل سنگ لوزه کمک کند، جلوگیری می‌کند.
- آلرژی می‌تواند باعث افزایش مخاط بینی و در نتیجه تشکیل سنگ لوزه شود. بنابراین، کنترل آلرژی می‌تواند مفید باشد.
- سرفه ملایم می‌تواند به شل شدن سنگ‌های لوزه کمک کند.
توجه داشته باشید که از استفاده از ابزارهای تیز یا فشار مستقیم با انگشت یا سواب دندان برای خارج کردن سنگ‌ها خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند منجر به آسیب لوزه‌ها و ایجاد عوارضی مانند عفونت، خونریزی یا خفگی شود. در صورت نیاز، استفاده از دهانشویه‌ها یا سرکه سیب نیز می‌تواند به مدیریت سنگ لوزه کمک کند.
جراحی سنگ لوزه
در مواردی که درمان‌های خانگی برای از بین بردن سنگ لوزه موثر واقع نشوند، جراحی سنگ لوزه (تونزیلکتومی) به عنوان یک گزینه درمانی قطعی مطرح میشود. این عمل جراحی، لوزه‌ها را به طور کامل برداشته و از تکرار مشکل سنگ لوزه جلوگیری می‌کند.
تصمیم‌گیری در مورد نیاز به جراحی لوزه، بر اساس شدت علائم، تعداد دفعات عود سنگ لوزه و سایر عوامل فردی توسط پزشک متخصص اتخاذ میشود. اگر سنگ‌های لوزه به طور مکرر عود کرده و باعث درد شدید، عفونت‌های مکرر گلو، بوی بد دهان و مشکلات تنفسی شوند، جراحی ممکن است بهترین گزینه درمانی باشد.
جراحی برداشتن لوزه مزایای متعددی از جمله حذف دائمی مشکل سنگ لوزه، کاهش عفونت‌های مکرر گلو را به همراه دارد. با این حال، مانند هر عمل جراحی دیگری، برداشتن لوزه نیز ممکن است با برخی خطرات همراه باشد که شامل خونریزی، عفونت، مشکلات تنفسی و واکنش‌های آلرژیک به داروهای بیهوشی میشود. بنابراین انتخاب بهترین دکتر گوش و حلق و بینی برای انجام این عمل بسیار مهم است.
چگونه از بروز سنگ لوزه جلوگیری کنیم؟
اگرچه جلوگیری کامل از تشکیل سنگ لوزه دشوار است، اما می‌توان با رعایت بهداشت دهان و دندان، احتمال بروز آن را به حداقل رساند. سنگ‌های لوزه اغلب در اثر عبور غذا و سایر مواد از دهان به معده ایجاد می‌شوند، بنابراین اقدامات پیشگیرانه می‌تواند نقش مهمی در کاهش خطر داشته باشد.
برای کاهش احتمال تشکیل سنگ لوزه، دندان‌های خود را حداقل دو بار در روز، ترجیحاً پس از هر وعده غذایی، مسواک بزنید. در کنار مسواک زدن، استفاده روزانه از نخ دندان و تمیز کردن زبان نیز ضروری است، زیرا این اقدامات به کاهش باکتری‌های دهان کمک می‌کنند که ممکن است در تشکیل سنگ لوزه نقش داشته باشند. همچنین، غرغره کردن با آب نمک یا دهانشویه‌های بدون الکل می‌تواند به خنثی کردن بوی بد دهان و کاهش باکتری‌ها کمک کند.
علاوه بر این، ترک سیگار، نوشیدن آب کافی برای حفظ هیدراتاسیون و مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینه و تمیز کردن حرفه‌ای، همگی از اقدامات مؤثر در کاهش خطر بروز سنگ لوزه محسوب می‌شوند.
جمع بندی سنگ لوزه
سنگ لوزه توده‌های کوچکی هستند که از باکتری‌ها و سلول‌های مرده در لوزه‌ها تشکیل می‌شوند و می‌توانند باعث بوی بد دهان، گلودرد و ناراحتی شوند. اگرچه اغلب بی‌ضرر هستند اما در صورت تکرار و ایجاد مشکل می‌توانند آزاردهنده باشند. روش‌های خانگی ساده‌ای برای حذف آن‌ها وجود دارد. با این حال، اگر این روش‌ها مؤثر نبودند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند راه‌های پیشگیری از تشکیل مجدد سنگ لوزه را به شما توصیه کند و در صورت نیاز، جراحی را به عنوان آخرین گزینه در نظر بگیرد. جراحی معمولاً برای افرادی که به طور مکرر به سنگ لوزه مبتلا می‌شوند و از روش‌های دیگر درمانی نتیجه نگرفته‌اند، توصیه میشود.
